Το υποσυνείδητο είναι ένα μέρος του ανθρώπινου νου που λειτουργεί κάτω από το επίπεδο της συνειδητής αντίληψης.
Περιλαμβάνει σκέψεις, συναισθήματα, επιθυμίες, μνήμες και παρορμήσεις που δεν είναι άμεσα προσβάσιμες στη συνείδηση, αλλά επηρεάζουν σημαντικά τη συμπεριφορά και τη σκέψη μας.
Κύρια χαρακτηριστικά του υποσυνείδητου:
1. Αυτόματες αντιδράσεις: Περιλαμβάνει αντανακλαστικές ή αυτόματες συμπεριφορές που γίνονται χωρίς σκέψη.
2. Καταπιεσμένες εμπειρίες: Πολλές εμπειρίες, ιδιαίτερα τραυματικές ή ανεπιθύμητες, "αποθηκεύονται" στο υποσυνείδητο.
3. Επηρεάζει τις αποφάσεις: Αν και δεν το καταλαβαίνουμε πάντα, το υποσυνείδητο επηρεάζει τις επιλογές, τις προτιμήσεις και τις προκαταλήψεις μας.
4. Εκφράζεται στα όνειρα: Σύμφωνα με τον Φρόυντ, τα όνειρα είναι "ο βασιλικός δρόμος προς το ασυνείδητο", και συχνά αποκαλύπτουν υποσυνείδητες σκέψεις και επιθυμίες.
Διαφορά με το ασυνείδητο:
Ο όρος υποσυνείδητο συχνά χρησιμοποιείται εναλλακτικά με το ασυνείδητο (ειδικά στην ψυχανάλυση), αν και μερικοί θεωρητικοί κάνουν διακρίσεις:
Το υποσυνείδητο μπορεί να φέρει κάτι στη συνείδηση πιο εύκολα.
Το ασυνείδητο (κατά τον Freud) είναι πιο "κλειστό", πιο βαθύ και δύσκολο να προσπελαστεί.
Ωραία! Ένα πολύ γνωστό μοντέλο για να κατανοήσουμε το υποσυνείδητο είναι το μοντέλο του παγόβουνου του Σίγκμουντ Φρόυντ:
Το Παγόβουνο της Ψυχής (Freud)
Φαντάσου ένα παγόβουνο:
Η κορυφή που φαίνεται πάνω από το νερό:
Συνείδηση – Ό,τι γνωρίζεις αυτή τη στιγμή: σκέψεις, λογικές αποφάσεις, συγκέντρωση.
Παράδειγμα: Ξέρεις ότι τώρα διαβάζεις αυτή τη φράση.
Το τμήμα ακριβώς κάτω από την επιφάνεια:
Υποσυνείδητο / Προσυνείδητο Σκέψεις και μνήμες που δεν σκέφτεσαι αυτή τη στιγμή, αλλά μπορείς εύκολα να φέρεις στη μνήμη σου.
Παράδειγμα: Τι έφαγες χθες – δεν το σκεφτόσουν, αλλά μπορείς να το θυμηθείς.
Το βαθύ μέρος, κάτω απ’ το νερό:
Ασυνείδητο – Επιθυμίες, φόβοι, τραύματα, ένστικτα που δεν μπορείς να φέρεις εύκολα στη συνείδησή σου. Εκεί κρύβονται π.χ. απωθημένα παιδικά βιώματα, απαγορευμένες επιθυμίες, εσωτερικές συγκρούσεις.
Παράδειγμα: Ένα παιδικό τραύμα που επηρεάζει την τωρινή σου εμπιστοσύνη στους ανθρώπους, χωρίς να το αντιλαμβάνεσαι συνειδητά.
Πώς εκφράζεται το υποσυνείδητο;
Όνειρα: Συμβολικές εικόνες από το υποσυνείδητο.
Παραδρομές λόγου (lapsus): Όταν λες κάτι "κατά λάθος", αλλά έχει υποσυνείδητο νόημα.
Αυτόματες αντιδράσεις: Φόβοι, άγχος, αντιπάθειες που δεν εξηγούνται λογικά.
Τέχνη και δημιουργία: Πολλές φορές, μέσα από τη μουσική, τη ζωγραφική ή τη συγγραφή βγαίνουν κομμάτια του υποσυνείδητου.
